Ungmennavefur Alþingis
Alþingi fyrir alla
Hvað er Alþingi?
Viltu fá innsýn í störf Alþingis? Í þessu myndbandi getur þú séð það allra mikilvægasta í máli og myndum.
Skoða myndbandið neðst á síðunni
Frumvarp verður að lögum
Hér er sýnt á myndrænan hátt hvernig frumvarp verður að lögum, með dæmum úr þrennum mismunandi lögum. Hægt er að velja lagafrumvarp til að máta við ferlið, sjá hvernig það hefur farið í gegnum þingið og hvaða breytingum það hefur tekið á leiðinni.
- Lög um breytingu á lögum um umboðsmann barna
- Lög um náttúruvernd
- Lög um framhaldsskóla
148/2018: Lög um breytingu á lögum um umboðsmann barna
Ferli lagafrumvarps
Þegar vandi steðjar að í íslensku þjóðfélagi er oft sagt að nú verði Alþingi að grípa í taumana. Þetta er sagt á samfélagsmiðlum, í fjölmiðlum og yfir kaffibolla heima í eldhúsi. Þegar til kastanna kemur eru það stjórnmálamenn sem ákveða hvort rétt sé að taka á viðfangsefninu með lagasetningu.
Samfélaginu er að verulegu leyti stjórnað með lögum og þeim er beitt á margvíslegan hátt, m.a. í þeim tilgangi að tryggja borgurunum ákveðna þjónustu og réttindi (heilbrigðislöggjöf), heimila og setja reglur um tiltekna atvinnustarfsemi (fiskeldislög) eða til að rétta hlut einstaklinga sem hefur verið brotið á (lög um sanngirnisbætur). Síðastnefndu lögin eru dæmi um löggjöf sem mótuð var með mikilli umræðuþátttöku almennings, á meðan mörg önnur lög eru fremur viðfangsefni sérfræðinga.
1
Undir
Ráðherrar, þingmenn, félagasamtök, fjölmiðlar eða almennir borgarar verða varir við vankanta á gildandi lögum eða telja þörf á nýrri lagasetningu. Pólitísk umræða hefst um málið.
Ríkisstjórnin skipar nefnd til að rannsaka nauðsyn þess að setja ný lög eða breyta eldri lögum.
Lög um breytingu á lögum um umboðsmann barna nr. 148/2018
26. sept.2018
Útbýting frumvarps til laga um breytingu á lögum nr. 83/1994, um umboðsmann barna (hlutverk umboðsmanns barna, ráðgjafarhópur barna og barnaþing). Forsætisráðherra leggur frumvarpið fram.
2
Frumvarp lagt fram
Einn eða fleiri þingmenn, ráðherrar eða nefndir leggja fram frumvarp til laga.
Lög um breytingu á lögum um umboðsmann barna nr. 148/2018
16. okt.2018
Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra mælir fyrir frumvarpinu á þingfundi.
Katrín Jakobsdóttir segir í framsöguræðu sinni:Loks er í barnasáttmálanum gerð krafa um þátttöku barna í ákvarðanatöku um öll málin sem þau varða og að tillit beri að taka til skoðana þeirra. Því er lagt til að lögfest verði ákvæði um að reglulega skuli halda barnaþing þar sem farið verði yfir stöðu og þróun í málefnum barna á helstu sviðum samfélagsins og að niðurstöður þingsins verði kynntar ríkisstjórn og hlutaðeigandi ráðherrum og ekki síður alþingismönnum.
3
Fyrsta umræða í þingsal
Sá sem lagði frumvarpið fram kynnir það í þingsal og almenn umræða fer fram um málið.
Lög um breytingu á lögum um umboðsmann barna nr. 148/2018
16. okt.2018
Sama dag er málið rætt í þingsal. Tvær atkvæðagreiðslur fara fram þann dag. Frumvarpið gengur til 2. umræðu og nefndar.
Björn Leví Gunnarsson segir við 1. umræðu:Þegar ég var að vinna á leikskóla í gamla daga kynntist ég fullt af krökkum og heiðarleika þeirra. Ég hef oft sagt það síðan þá að ég myndi að mörgu leyti treysta þeim betur til að vera hér í þessum sal en okkur sem erum hér. Við getum lært ýmislegt um heiðarleika af börnum.
Bryndís Haraldsdóttir segir við 1. umræðu: Ég held að okkur væri öllum hollt að ræða meira málefni barna á þingi og setja upp barnagleraugun, eins og þeir gera sem eru talsmenn barna, umboðsmaður barna, UNICEF og Barnaheill, þegar við fjöllum um ýmis frumvörp og mál, svipað og við tölum um jafnréttisgleraugu.
4
Í þingnefnd
Eftir 1. umræðu í þingsal er málinu vísað til þingnefndar sem kemur saman til að ræða það og skilar svo áliti og hugsanlega tillögum um breytingar.
Lög um breytingu á lögum um umboðsmann barna nr. 148/2018
16. okt. - 6. des.2018
Málinu er vísað til velferðarnefndar.
Velferðarnefnd fjallar um málið og sendir út umsagnarbeiðnir. Umsagnaraðilar fagna yfirleitt þeim áformum sem birtast í frumvarpinu, að umboðsmaður barna hafi sérstöku hlutverki að gegna við eftirfylgni og aðhald við innleiðingu barnasáttmálans á Íslandi. Nú sé mikilvægt að hlutverk umboðsmanns barna sé styrkt með lögum, sérstaklega vegna lögfestingar barnasáttmálans. Lögð er áhersla á að umboðsmaður eigi að vera öflugur málsvari barna og stuðli að því að stefna stjórnvalda um barnvænt samfélag nái fram að ganga og að áhrifavald og þátttaka barna í samfélaginu verði aukin.
Umsagnaraðilar mæla sterklega með því að haldið verði barnaþing á tveggja ára fresti þannig að börn geti komið sjónarmiðum sínum á framfæri við stjórnvöld.
Fjallað er um málið á fjórum fundum velferðarnefndar og er það afgreitt frá nefndinni 6. desember 2018.
5
Önnur umræða í þingsal
Niðurstöður nefndarinnar ræddar og atkvæði greidd um einstakar greinar frumvarpsins og tillögur nefndarinnar.
Lög um breytingu á lögum um umboðsmann barna nr. 148/2018
10. - 13. des.2018
Nefndaráliti velferðarnefndar er útbýtt 10. desember og það er rætt í þingsal. Ólafur Þór Gunnarsson, framsögumaður velferðarnefndar, mælir fyrir nefndaráliti velferðarnefndar.
Framhald 2. umræðu er 13. desember og fara þá fram sex atkvæðagreiðslur um mismunandi greinar frumvarpsins (samþykktar með öllum greiddum atkvæðum) og breytingartillögur velferðarnefndar. Frumvarpið gengur til 3. umræðu.
Björn Leví Gunnarsson segir við 2. umræðu:Það væri jafnvel sniðugt að barnaþing fengi að ávarpa þingið í, kannski að loknu barnaþingi, svona í lokin eða eitthvað svoleiðis, og kynna helstu niðurstöður o.s.frv., þá í tengslum við það frumvarp sem er í stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd.
Í tengslum við það kom ég með þá hugmynd á síðasta kjörtímabili, þar sem ég var talsmaður barna fyrir hönd þingflokks Pírata, hvort ekki væri hægt að koma upp ungmennaráði Alþingis sem gæti unnið mun meira, bæði með skrifstofunni og nefndasviði og jafnvel líka þingmönnum. […]
Ólafur Þór Gunnarsson segir við 2. umræðu:Ég vil hins vegar taka undir þessa hugmynd hv. þingmanns um að við ættum að skoða þann möguleika að setja upp ungmennaráð Alþingis líkt og umboðsmaður barna og fleiri aðilar eru með. […] Ég er hins vegar ekki alveg til í svona á fyrstu stigum að kaupa hugmyndina um að flytja endilega barnaþingið hingað vegna þess að það yrði kannski aðeins stærri viðburður en myndi rúmast í þessum þingsal. Ég vonast til þess a.m.k. að það verði fjöldaþátttaka á slíkri samkomu þannig að þar verði bæði börn og fullorðnir að tala saman.
Bryndís Haraldsdóttir segir við 2. umræðu:Þess vegna finnst mér mjög góð hugmynd þegar kemur að umræðu, hvort sem það eru barnaþing eða einhverjir fulltrúar frá barnaþingi kæmu hingað að ávarpa okkur eða uppfræða okkur um það sem átt hafi sér stað á barnaþingi eða eitthvað þess háttar, að þá færi mjög vel á því að gera það hér í þessum sal.
Ef frumvarpið breytist eftir 2. umræðu fer það aftur fyrir nefndina ef óskað er eftir því.
6
Þriðja umræða í þingsal
Lokaumræða um lagafrumvarpið og atkvæðagreiðsla.
Ef meiri hluti þingmanna greiðir atkvæði með frumvarpinu er það samþykkt. Lögin taka gildi þegar þau hafa verið undirrituð af forseta Íslands og viðkomandi ráðherra og loks birt í Stjórnartíðindum.
Lög um breytingu á lögum um umboðsmann barna nr. 148/2018
13. des.2018 -8. jan.2019
Enginn tekur til máls í 3. umræðu. Fram fer ein atkvæðagreiðsla um frumvarpið. Frumvarp samþykkt með 55 samhljóða atkvæðum. Átta þingmenn eru fjarstaddir.
Frumvarpið er afgreitt sem lög frá Alþingi 13. desember 2018. Lögin eru undirrituð af forseta Íslands 21. desember, birt í Stjórnartíðindum 7. janúar og verða daginn eftir, 8. janúar 2019, bindandi fyrir alla.
Hér hafa breytingalögin verið felld inn í stofnlögin:
Samantekt
1
Undir
Ráðherrar, þingmenn, félagasamtök, fjölmiðlar eða almennir borgarar verða varir við annmarka á gildandi lögum eða telja þörf á nýrri lagasetningu. Pólitísk umræða hefst um málið.
Ríkisstjórnin eða Alþingi skipar nefnd til að rannsaka nauðsyn þess að setja ný lög eða breyta eldri lögum.
1
2
Frumvarp lagt fram
Einn eða fleiri þingmenn, ráðherrar eða nefndir leggja fram frumvarp til laga.
2
3
Fyrsta umræða í þingsal
Sá sem lagði frumvarpið fram kynnir það í þingsal og almenn umræða fer fram um málið.
3
4
Í þingnefnd
Eftir 1. umræðu í þingsal er málinu vísað til þingnefndar sem kemur saman til að ræða það og skilar svo áliti og hugsanlega tillögum um breytingar.
5
Önnur umræða í þingsal
Niðurstöður nefndarinnar ræddar og atkvæði greidd um einstakar greinar frumvarpsins og tillögur nefndarinnar.
6
Þriðja umræða í þingsal
Lokaumræða um lagafrumvarpið og atkvæðagreiðsla.
Hafðu samband
Viltu hafa áhrif? Viltu láta rödd þína og skoðanir heyrast? Langar þig að fræðast um Alþingi? Hafðu þá samband við fræðslustjóra, sem hlakkar til að heyra frá þér!